Πρώτο μέρος
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Στην έννοια Αθλητισμός ακούγεται η έννοια Άθλος που σημαίνει Υπέρβαση
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΘΛΟΣ Άθλος είναι μια πάρα πολύ δύσκολη και πολύ σπουδαία πράξη, κατόρθωμα, ή επίτευγμα, που απαιτεί υπέρβαση των σωματικών και πνευματοψυχικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, καλλιέργεια, δύναμη, σθένος, ήθος, Αρετή και θέληση.
Ο αθλητισμός, σαν ατομική αλλά και συλλογική δραστηριότητα, πάντοτε ασκούσε και συνεχίζει να ασκεί πολύ συμαντική γοητεία και επιρροή σε κάθε υγιή και ευνομούμενη κοινωνία. Κ αυτό γιατί ο αθλητισμός παραπέμπει τόσο στην ποιότητα ζωής των κοινωνών όσο κι σε έναν πολύ έγκυρο δείκτη ποιότητας και πολιτιστικής καλιέργειάς τους.
Η αναφορά στον αθλητισμό αφενός δηλώνει ευθέως την επωφελή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και την θετική του συμβολή στην υγεία, την παιδεία, την καλιέργεια και την αρμονική συμβίωση, και αφετέρου υπαινίσσεται διεργασίες που απομακρύνουν τον ατομικισμό, την κοινωνική απομόνωση κλπ.
Ο αθλητισμός λοιπόν δεν είναι μόνο η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο και ειδική μεθοδολογία με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση σε αθλητικούς αγώνες, αλλά και παιδαγωγική και πνευματοψυχική καλλιέργεια και εξέλιξη του ανθρώπου όχι μόνο στο αθλητικό αλλά κυρίως στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Παράλληλα ο αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός ο οποίος αντικατοπτρίζει τη δεδομένη κοινωνία και τον πολιτισμό της. Για παράδειγμα στην αρχαία Ελλάδα, ο αθλητισμός στην Αθήνα θεωρούταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό και είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα, καί στην Σπάρτη ο αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την στρατιωτική εκπαίδευση. Γι αυτό και ο Αθλητής πρέπει να αποτελεί πρότυπο και παράδειγμα κυρίως για τους νέους.
Το Σύνταγμα αποδεχόμενο την θετικότατη κοινωνική επιρροή του αθλητισμού, τον έθεσε υπό κρατική προστασία και όρισε την επιχορήγηση των υποκειμένων του ως κρατική εποπτεία.(1)
Ο ορισμός του αθλητισμού από την αθλητική επιστήμη
Σύμφωνα με τον ορισμό που δίδεται από την αθλητική επιστήμη, ο αθλητισμός «είναι μια αυτοτελής, αυτόνομη και αυθύπαρκτη κινητική δραστηριότητα, ιστορικά διαμορφωμένη στα πλαίσια της οποίας ο άνθρωπος, συστηματικά και οργανωμένα, αξιοποιεί οριακά καθορισμένα συστήματα φυσικών ασκήσεων με σκοπό τη μεγιστοποίηση των μορφολειτουργιακών και πνευματοψυχικών του δυνατοτήτων, συγκεκριμενοποιημένων μέσα από επίδοση που σημειώνεται στα πλαίσια άμεσου ή έμμεσου συναγωνισμού».
Ένας παρεμφερής ορισμός που επίσης δίδεται από την αθλητική επιστήμη και που αφορά τον αθλητισμό ως παιδαγωγική διαδικασία (προπόνηση) ορίζει ότι ο αθλητισμός «είναι η συνεχής, συστηματική και εξατομικευμένη παιδαγωγική διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας επιδιώκεται σταδιακή προσαρμογή του ανθρώπινου οργανισμού σε έντονες φυσικές και ψυχικές προσπάθειες, με τελικό σκοπό την επίτευξη μεγάλων επιδόσεων σε κάποιο άθλημα ή αγώνισμα».(2)
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Η ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ο ρόλος του αθλητισμού στην παιδική και εφηβική ηλικία συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα ζωής, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, προλαμβάνει την παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, καταπολεμά το άγχος και την κατάθλιψη στην ενήλικη ζωή. Επίσης επιδρά θετικά στην προσωπικότητα του παιδιού, αφού του διδάσκει την αυτοπειθαρχία, την ομαδικότητα, τον θεμιτό ανταγωνισμό και αλτρουισμό, του ενισχύει το αίσθημα της άμιλλας και της συνεργασίας. Βοηθά το παιδί να αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο την ήττα και τη νίκη, να αναγνωρίσει το προσωπικό του λάθος, να δημιουργήσει θετική εικόνα εαυτού. Ένα άλλο σημαντικό όφελος που προσφέρει ή άθληση στη ζωή του παιδιού είναι ότι του δίνεται η ευκαιρία να εκτονώσει την ενεργητικότητά του από το επιβαρημένο σχολικό πρόγραμμα. Αυτές οι ελάχιστες ώρες εβδομαδιαίως αποτελούν στιγμές χαλάρωσης, χαράς και διασκέδασης για το παιδί. Ταυτόχρονα, ο αθλητισμός εμπνέει στα παιδιά και στους εφήβους υγιή πρότυπα συμπεριφοράς. Πρότυπα που αγαπούν και σέβονται την προσωπικότητά τους και το σώμα τους χωρίς υπερβολές. Αυτού του είδους τα πρότυπα αποσκοπουν και στο να απομακρύνουν τα παιδιά από τις διάφορες καταχρήσεις που μαστίζουν την κοινωνία μας, όπως η κατανάλωση αλκοόλ καπνού και ναρκωτικών καθώς και άλλων ουσιών, καθώς και από την υπερβολική και άσκοπη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και του Internet.
Ο αθλητισμός όταν χάσει την πρωταρχική του αξία, της χαράς και της ευεξίας, και μετατραπεί σε κυνήγι δόξας, κοινωνικής καταξίωσης, μέσο ψυχολογικής επιβεβαίωσης, επίδειξης ανωτερότητας ή ανδρισμού και οικονομικού κέρδους οδηγεί σε σωματική και ψυχική καταπόνηση του οργανισμού. Όταν συμβεί αυτό, το παιδί ή ο έφηβος αποκτά ένα μόνιμο άγχος επίδοσης, και απόδοσης, το οποίο συνοδεύεται και από φόβο αποτυχίας. Αυτό το χρόνιο άγχος έχει επιπτώσεις στη σωματική και στην ψυχική υγεία του παιδιού.
Οι έφηβοι συχνά, για να μπορέσουν να αυξήσουν τις σωματικές τους επιδόσεις και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των ανεπαρκών πολλές φορές προπονητών, που βλέπουν τον αθλητή ως επένδυση, ως αριθμό για μετάλλιο και για δική τους επιβεβαίωση της προπονητικής τους ικανότητας, ή ακόμα και κάποιων γονιών που ζουν μέσα από τις επιτυχίες των παιδιών τους και θεωρούν την επιτυχία των παιδιών τους ως δική τους επιτυχία και πιεζουν ή καταπιέζουν τα παιδιά τους για επίτευξη επιτυχίας ως δικής τους κοινωνικής αναγνώρισης, πολλές φορές ωθούνται εσφαλμένα ως αθλητες να χρησιμοποιήσουν κάποιες απαγορευμένες ουσίες προκειμένου να επιτύχουν τον προσδοκώμενο στόχο, δικό τους ή των άλλων.
Οι υψηλές προσδοκίες που έχουν οι γονείς ή οι προπονητές από το παιδί έχουν αντίκτυπο στην ψυχική υγεία του. Το παιδί ενηλικιώνεται γρήγορα, αφού δεν χαίρεται μικρές και σημαντικές στιγμές της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας, συχνά μειώνει τις κοινωνικές του συναναστροφές, αφού ο ελεύθερος χρόνος του καταναλώνεται στις προπονήσεις, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται σ’ ένα μοναχικό παιδί, και αποκτά ένα μόνιμο άγχος επίδοσης, το οποίο θα επηρεάσει και την ενήλικη ζωή του. Εν κατακλείδι, ο ρόλος του αθλητισμού στη ζωή του παιδιού και του εφήβου είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Προκείμενου να μη χάσει την αξία του, οι γονείς και οι προπονητές θα χρειαστεί να περιορίσουν τις προσωπικές φιλοδοξίες τους και να επιτρέψουν στο παιδί να ξεδιπλώσει τα δικά του μοναδικά χαρίσματα.
Συμβουλές για τους γονείς
Να επιτρέψουν στο παιδί τους να επιλέξει το ίδιο το άθλημα που επιθυμεί, ανάλογα με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του.
Να μην πιέζουν το παιδί να αποδώσει περισσότερο απ’ ότι το ίδιο μπορεί.
Να στηρίξουν το παιδί τους σε πιθανές αποτυχίες και να το επιβραβεύουν στις επιτυχίες του, χωρίς υπερβολές.
Να μην ζουν και επιβαιβεώνονται, ως σωστοί και επιτυχημένοι γονείς μεσα από τις επιτυχίες των παιδιών τους
Ας ρίξουν μια ματιά και σ αυτή την συζήτηση με την ψυχολόγο και συγγραφέα Φωτεινή Τσαλίκογλου για την περίπλοκη σχέση μητέρας – κόρης και τα όρια της μητρικής αγάπης .(3)
ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ο πρωταθλητισμός είναι μια παρεξηγημένη έννοια. Πρωταθλητισμός δεν είναι τίποτε άλλο παρά αθλητισμός με αγωνιστικούς στόχους.
Πώς γίνεται αυτή η μετάβαση από τον αθλητισμό στον πρωταθλητισμό; Όχι πάντως από τη μια στιγμή στην άλλη. Γίνεται σταδιακά και υπό προϋποθέσεις. Για τα παιδιά που ξεχωρίζουν μετά τα πρώτα στάδια, αρχίζει από τους προπονητές μια ολοένα και πιο συστηματική προπόνηση. Στα παιδιά αρέσει αυτό, γιατί όταν είναι καλοί σε κάτι, αυτό το κάτι αυτόματα τους ελκύει, έχουν κίνητρο να το κάνουν . Για την διαχείριση μιας τέτοιας κατάστασης χρειάζονται ισορροπίες και συνεργασία με γονείς και προπονητές! Η επιθυμία του ανθρώπου να φτάσει στα όρια των δυνατοτήτων του, είναι και ήταν ανέκαθεν το προνόμιο των ισχυρών και εκείνων που διάλεξαν το δύσκολο δρόμο που οδηγεί στη κορυφή. Η ανώτατη ,μάλιστα, επίδοση δεν προσελκύει μόνο τους αθλητές αλλά και τους θεατές. Η θετική επιδίωξη να επιτύχει ο αθλητής το απρόσμενο και σπουδαίο , ως προϋπόθεση μάλιστα για μεγαλύτερο οικονομικό κέρδος, οδηγούν πολύ συχνά στη χρήση απαγορευμένων ουσιών. Ένας άλλος αρνητικός παράγοντας, που σχετίζεται με τις υψηλές επιδόσεις, είναι η λανθασμένη και αντικανονική προπόνηση των παιδιών προς όφελος της πρόωρης έναρξης της αθλητικής σταδιοδρομίας.
Είναι αναγκαίο να γίνεται διαφώτιση και ενημέρωση του πληθυσμού και των ομάδων που κινδυνεύουν περισσότερο όπως οι νέοι και οι αθλητές για τους σοβαρούς κινδύνους και τις αλλοιώσεις που προκαλούν στο ανθρώπινο σώμα και στον ψυχισμό οι αναβολικές ουσίες.(4)
Η θεσμική εγγύηση του αθλητισμού
Οι διατάξεις του Συντάγματος στο άρθρο 16 παρ.9, αποτελούν τη θεσμική εγγύηση του δικαιώματος για ελεύθερη ανάπτυξη της αθλητικής δραστηριότητας και υποδεικνύουν στο νομοθέτη να προβεί σε ρυθμίσεις τέτοιες ώστε να οικοδομήσει οργανωμένη αθλητική και αγωνιστική δραστηριότητα.
Οι ρυθμίσεις αυτές διαμορφώνουν το πεδίο άσκησης συνταγματικού δικαιώματος στην ατομική και συλλογική ελεύθερη αθλητική δράση, υπό την κρατική εποπτεία και προστασία.
Υπό την έννοια αυτή, ο αθλητισμός κατοχυρώνεται και τυπικά ως θεσμός στο ισχύον Σύνταγμα. Κατ’ ακολουθία, η φυσική αγωγή αποτελεί έναν από τους σκοπούς της παιδείας, δια της οποίας αναπτύσσεται η ηθική και πνευματική καλλιέργεια των πολιτών, η σωματική διάπλαση και η περιφρούρηση της υγείας του λαού.
Η δια αθλητική δραστηριότητα ως παιδεία και η δια του σώματος ως αθλητισμός, είναι δικαίωμα του πολίτη στην κοινωνική συμβίωση, υπό τους όρους της προστασίας και της ανώτατης εποπτείας του κράτους.
Τυπικά στο ισχύον Σύνταγμα επικυρώνεται και κατοχυρώνεται ως θεσμός η διπλή μορφή της σωματικής δραστηριότητας, ως σχολική δηλαδή τη φυσική αγωγή, και εξωσχολική, τη σωματική καλλιέργεια για υγεία και ευρωστία ή την αθλητική επίδοση στον αθλητισμό.
Ο Αθλητισμός πρέπει να αποτελεί έναν από τους σκοπούς της παιδείας ως βασικής αποστολής του κράτους με ιδιαίτερο σκοπό και στόχο τη σωματική, ηθική και πνευματική καλλιέργεια των νέων δια της φυσικής αγωγής, ως κύριας συνιστώσας της σωματικής διάπλασης και περιφρούρησης της υγείας της νεολαίας,
Η δια του σώματος παιδεία εντάσσεται στην αποστολή του κράτους,. Γιατί η σωματική καλλιέργεια, κατά το συνταγματικό νομοθέτη, επιδρά στην πνευματική εξέλιξη, και στην ηθική διάπλαση των νέων.{5}
Ο αθλητισμός ως ατομικό και κοινωνικό δικαίωμα
Η προστασία, ανάπτυξη και προαγωγή του αθλητισμού στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι εντάσσεται στο δεύτερο μέρος του Συντάγματος περί ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, δεν ανάγεται με σαφήνεια, σε ένα νέο και αυτοτελές συνταγματικά προστατευόμενο (ατομικό ή κοινωνικό) δικαίωμα.
Επομένως, ενώ η ελεύθερη πρόσβαση στην άθληση και η ελεύθερη άσκηση της αθλητικής δραστηριότητας αποτελούν ειδικό ατομικό δικαίωμα και ελευθερία του πολίτη και έχει υποστηριχθεί ήδη η άποψη ότι το Σύνταγμα εγκαθιδρύει ένα κοινωνικό και συγχρόνως ατομικό δικαίωμα στον αθλητισμό, εν τούτοις περιορίζεται η ευχέρεια του χαρακτηρισμού τους ως στοιχείων ενός εννόμου αγαθού, για την προστασία του οποίου ο πολίτης θα είχε συνταγματικό δικαίωμα άμυνας (ατομικό δικαίωμα) έναντι της κρατικής εξουσίας ή και έναντι τρίτων, ασκούντων οιονεί κρατική εξουσία, σύμφωνα με την θεωρία της τριτενέργειας των ατομικών δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με τη διατύπωση του Συντάγματος, θα μπορούσε να γίνει ίσως ευκολότερα αποδεκτή η κατάταξη του αθλητισμού στα έννομα αγαθά που προστατεύονται από το Σύνταγμα ως κοινωνικά δικαιώματα, ήτοι ως αγαθά για τα οποία υπάρχει αξίωση του πολίτη για την θετική ενέργεια του κράτους με σκοπό τη θεσμική και οικονομική τους στήριξη, την προστασία, ανάπτυξη και προαγωγή τους.
Ακριβέστερα, θα μπορούσε να γίνει λόγος για συνταγματικό δικαίωμα στη διαμόρφωση και παροχή των προϋποθέσεων άθλησης, δηλαδή στη διαμόρφωση και παροχή των σχετικών υπηρεσιών, είτε από το Κράτος, είτε υπό την εποπτεία απλώς του Κράτους.
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η αναγωγή του αθλητισμού σε θεσμό συνταγματικής περιωπής, αφορά την υποχρέωση του Κράτους για παροχή δωρεάν αθλητικής παιδείας και την αντίστοιχη εγκαθίδρυση για τους πολίτες ενός κοινωνικού δικαιώματος.
Η ένταξη του αθλητισμού στο Σύνταγμα καταδεικνύει την ουσιαστική, φιλοσοφική αλλά και θεσμική συνάφεια του αθλητισμού προς την παιδεία, ήτοι προς ένα έννομο αγαθό η παροχή του οποίου στους πολίτες, αποτελεί αναμφισβήτητα κοινωνικό δικαίωμα.
Μάλιστα, στο Σύνταγμα αναφέρεται ρητά ότι στοιχείο της παιδείας, ως βασικής αποστολής του Κράτους, αποτελεί και η φυσική αγωγή, και η αθλητική δραστηριότητα, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ανακηρύσσεται η παιδεία και επομένως και η φυσική αγωγή, σε έννομο αγαθό, παρεχόμενο δωρεάν στους πολίτες, οι οποίοι μάλιστα δικαιούνται να απαιτήσουν ενισχύσεις από το Κράτος, ανάλογα με τις ανάγκες και τις ικανότητές τους.
Ο πόθος του Πιερ ντε Κουμπερτέν ήταν να εντάξει τον Αθλητισμό σε μια σφαιρική, παιδαγωγική και ανθρωπιστική προοπτική. Ο αθλητισμός δεν ήταν, κατά την άποψη του, αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο στην υπηρεσία του πολίτη”.{6}
Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΩΣ ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΙΔΕΩΔΟΥΣ
Μια εξέχουσα μορφή της ελληνικής μυθολογίας, που ξεχωρίζει ιδιαίτερα, όχι μόνο για την τιτάνια φυσική της δύναμη, αλλά και για το ήθος του χαρακτήρα της, ήταν ο Ηρακλής ο Θηβαίος. Ο Ηρακλής, αυτός ο ημίθεος, γιος του Δία και μία θνητής, της Αλκμήνης, σε μία εποχή μακρινή, δεν δείχνει παρά τη πορεία του ανθρώπου προς την σωματική και πνευματοψυχική υπέρβαση και εξέλιξη του ανθρώπου. Αξίες που πρέπει να υπηρετεί ο υγιής Αθλητισμός. Η θνητή μητέρα του προσφέρει ένα σώμα φθαρτό, αλλά ο θεϊκός πατέρας, του προσφέρει τη δυνατότητα να ενωθεί με τη συμπαντική ενέργεια, μετά από τιτάνιο αγώνα προσωπικό και επίπονο Ο Ζευς (Δίας), ως νους του κόσμου, και η Ήρα ως η ψυχή του. Από τον αναγραμματισμό του ονόματος “Ήρα” προκύπτει το αήρ και κατ’ επέκταση η άυλη ουσία που αποτελεί τη δομή της ανθρώπινης ψυχής.
Η λέξη Ηρακλής, ετυμολογικά, σημαίνει το κλέος της Ήρας, δηλαδή η δόξα της Ήρας, ή δοξασμένη ψυχή. δηλαδή η δόξα και η λάμψη της ψυχής
Ο σοφιστής Πρόδικος μάς αναφέρει ότι την περίοδο που ο Ηρακλής βρισκόταν στον Κιθαιρώνα, αφού είχε ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του ως έφηβος, βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα ποιο δρόμο πρέπει να ακολουθήσει τελικά στη ζωή του. Το δρόμο της κακίας, τον κοσμικό εκείνο δρόμο με τις ραδιουργίες, τα αξιώματα της εξουσίας, τον παράνομο πλούτο και τις αδικίες, ή το δρόμο της αρετής, ένα δύσκολο ανηφορικό δρόμο γεμάτο περιπέτειες και αγώνες που θα τον οδηγούσαν στην αθανασία;
Ο Ηρακλής επιλέγει το δρόμο της αρετής! Αυτός πρέπει να είναι και ο δρόμος του Αθλητή.
Ο μύθος αναφέρει πως ενώ ο Ηρακλής είχε γίνει ένας γενναίος και σημαντικός άντρας, σε νεαρή ηλικία, ξεσηκώνει τους Θηβαίους και απελευθερώνει τη Θήβα από το βαρύ φόρο, που για 20 χρόνια πλήρωναν ετησίως στον Εργίνο βασιλιά του Ορχομενού, όπου τον νίκησε και τον σκότωσε στη συνέχεια. Έπαθλο αυτής της ανταμοιβής του η Μεγάρα, κόρη του βασιλιά της Θήβας Κρέοντα, που πήρε για γυναίκα του. Απ’ αυτήν απέκτησε 3 παιδιά και ζούσαν ευτυχισμένοι, αλλά κάποια στιγμή η Ήρα που τον ζήλευε και τον καταδίωκε από βρέφος, τον τρέλανε εκείνος σκότωσε την οικογένειά του και τα στενά φιλικά του πρόσωπα.
Στο έργο του Ευριπίδη “Ηρακλής μαινόμενος”, ο Ηρακλής, τυφλωμένος από τη Λύσσα που έστειλε η Ήρα, διαπράττει με τη μανία της Λύσσας ένα ακούσιο έγκλημα αλλοφροσύνης κατά της οικογένειάς του στη διάρκεια της νύχτας, νομίζοντας για εχθρούς του τη γυναίκα και τα παιδιά του ως παιδιά του Ευρυσθέα. Όταν συνειδητοποιεί ότι έχει σκοτώσει τα αγαπημένα του πρόσωπα, ζητά χρησμό από το Μαντείο για εξιλέωση, προκειμένου να εξαγνίσει την ψυχή του, για να βρει το δρόμο προς τη λύτρωση και τη συγχώρεση.. Και ο χρησμός του Μαντείου ήταν «ο δυνατότερος θα υπηρετήσει τον αδύνατο». Ο Ηρακλής λοιπόν έπρεπε να υπηρετήσει το βασιλιά του Άργους Ευρυσθέα για 12 χρόνια και να εκτελέσει τις διαταγές του, ή κατά άλλη εκδοχή του Μαντείου «ο δυνατότερος (Ηρακλής) να υπηρετήσει τον αδύνατο» (λαό). Η Πυθία τον συμβούλεψε να ΕΙΝΑΙ για 12 χρόνια υποτακτικός του Ευρυσθέα και να υπακούει σε ό,τι του ζητήσει, ώστε να γλιτώσει από το κακό. Και ο Αθλητής ως αναζητητής της υπέρβασης πρώτα απ όλα πρέπει να υπακούει σε ό,τι του ζητήσει ο προπονητής ή σε ό,τι απαιτεί ο ρόλος του.
Ο Ευρυσθέας, του ζήτησε να εκπληρώσει 12 δύσκολα κατορθώματα, που μόνο ένας ημίθεος μπορούσε να ολοκληρώσει.
Η Ήρα, (η φύςη της ψυχής του) ,φαίνεται να τον καταδιώκει από τη γέννησή του, αλλά πέρα από την εξωτερική μορφή του μύθου, αν σκεφθούμε πως το όνομά του φέρει σαν πρώτο συνθετικό τη λέξη «Ήρα», τότε πρέπει να σκεφθούμε τον συμβολισμό. Η Ήρα είναι η ψυχή που επιζητά τη δόξα και την λάμψη. Αλλά, πριν βρει τον δρόμο της, κάνει λάθη, άλλοτε απλά κι άλλοτε τραγικά.
Το συμπαντικό νόημα του Ηρακλή, είναι ο μαθητής-αθλητής που επιδιώκει την εσωτερική του τελείωση. Ωστόσο έχει να παλέψει με τα θηρία που κρύβει μέσα του. Η τρέλα κάτω από την οποία ο Ηρακλής σκοτώνει τα αγαπημένα του πρόσωπα, είναι ένα από τα πρώτα λάθη του αρχάριου, ο οποίος στην ανάγκη του να ζήση τη ψευδαίσθηση της πρόσκερης φήμης ή να απελευθερωθεί το συντομότερο, θυσιάζει τον καθένα και το καθετί στην εξελικτική του πορεία. Ένα λάθος συχνό σε πολλούς αθλητές, με καταστροφικά αποτελέσματα.
Ο Ηρακλής είχε την δύναμη του να πράττει, την θέληςη να τολμά, την ικανότητα να σιωπά και την δυνατότητα της γνώσης. Ακόμη και σαν άνθρωπος, κατάγεται από βασιλική γενιά και φορά μία λεοντή, έχει ένα δυνατό σώμα, δεν μιλά μέσα στο μύθο, ενώ γίνεται γνωστός μόνο μέσα από πράξεις. Έχει την ευφυΐα και την ευρηματικότητα να τα βάλει και να νικήσει φοβερά θηρία.
Η ιδεαλιστική αντίληψη των 12 άθλων από τη θέαση του Αθλητή ως αναζητητή της υπέρβασης.
Ο ΛΕΩΝ ΤΗΣ ΝΕΜΕΑΣ
Ο μύθος λέει πως αυτό το λιοντάρι φρουρούσε το παλάτι της θεάς Σελήνης και μία μέρα στο θυμό της το κλώτσησε και το πέταξε στη γη. Το άγριο αυτό λιοντάρι, κατασπάραζε ζώα κι ανθρώπους στη Νεμέα. Ο Ηρακλής το βρήκε στη σπηλιά του που είχε δύο εξόδους. Έφραξε τη μία και του επετέθη από την άλλη. Λέγεται πως το πολέμησε με τα χέρια, χωρίς ρόπαλο και κατάφερε να το πνίξει. Στη Νεμέα, ο Ηρακλής σκοτώνει το γιγαντόσωμο λιοντάρι που είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής, τρώγοντας πολλά ζώα και ανθρώπους και ντύνεται με τη λεοντή του. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, το λιοντάρι αυτό ήταν γόνος της Έχιδνας και του Όρθρου. Το νεκρό του σώμα μεταφέρθηκε από τους Ολυμπίους στον ουρανό και σχημάτισε τον αστερισμό του Λέοντα.
Ο συμβολισμός σ΄ αυτήν την περιπέτεια του Ηρακλή, αφορά τη πάλη του ανθρώπου-Αθλητή με τον εγωισμό του, την υπερηφάνεια, την ατομικότητα. Θεωρώντας πως είναι αυτάρκης, γίνεται επαρςικός και επιθετικός και επιδιώκει την απόλυτη κυριαρχία πάνω στους άλλους. Υπερτονίζει ό,τι τον αφορά προσωπικά. Είναι επόμενο, κάτω από μία τέτοια συμπεριφορά, να υπάρχουν δυσάρεστες συνέπειες όχι μόνο για τον ίδιον, αλλά και για την κοινωνία.
Όταν το ένστικτο της αυτοπροστασίας, της επιβεβαίωσης, της ψευδούς ταυτότητας δρα ανεξέλεγκτα, ο άνθρωπος γίνεται απειλητικός για το περιβάλλον του. Η εξόντωση του λιονταριού της Νεμέας συμβολίζει τη πάλη του γενναίου ανθρώπου-Αθλητή (Ηρακλή) να νικήσει τα άγρια, ζωώδη ένστικτά του (λιοντάρι) με τη νοηματική του ισχύ της δύναμης της θέλησης, που είναι η ακλόνητη ψυχική του θέληση για υπέρβαση και επίτευξη του στόχου του..
Ο Ηρακλής υπέταξε το λιοντάρι μέσα στη σπηλιά δηλαδή μέσα του. Ο Ηρακλής κλείνει το ένα άνοιγμα, για να νικήσει την απειλή. Στο σώμα, η επίφυση αφορά τον κριτικό νου, ενώ η υπόφυση τις συγκινήσεις μας. Ο ήρωας φράσσει το άνοιγμα των προσωπικών συγκινήσεων (υπόφυση) που απειλούν την ισορροπία μας, και χωρίς όπλο (πέταξε το ρόπαλο) σε μία πάλη σώμα με σώμα, κέρδισε τη μάχη με το «εγώ» του, όλα τα εγωιστικά κι ατομιστικά ένστικτα.
Με τον έλεγχο της υπόφυσης ο άνθρωπος-Αθλητής επιτυγχάνει μία πλήρη και κανονική δράση, αποκτά μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα κι αυτοελεγχόμενη. Δεν επιτρέπει σε κάθε εγωκεντρική τάση να εκδηλωθεί.
Η ΛΕΡΝΑΙΑ ΥΔΡΑ
Ο Μύθος: Κοντά στη Τίρυνθα, υπήρχε ένα έλος, η Λέρνα. Εκεί ζούσε ένα φοβερό φίδι, η Λερναία Ύδρα. Ήταν το παιδί της Έχιδνας και του Τυφώνα, κατά τον Ησίοδο, Τη νύχτα έβγαινε και ρήμαζε τα ζώα της περιοχής. Τη μέρα δεν επέτρεπε σε κανένα να ποτίσει στα μέρη της και σκορπούσε το θάνατο και τη συμφορά στους κατοίκους της γύρω περιοχής. Ο Ηρακλής έπρεπε να σκοτώσει τη Λ. Ύδρα. Αυτή ήταν ένα τέρας με 9 φιδίσια κεφάλια, όπου το κεντρικό ήταν αθάνατο. Ο Ηρακλής είδε πως κόβοντας ένα κεφάλι ξεπηδούσαν δύο άλλα. Τότε, ζήτησε από τον ανιψιό του Ιόλαο που τον ακολούθησε, να καίει τον κομμένο λαιμό πριν βγουν τα δύο κεφάλια. Το τελευταίο, το αθάνατο, το έθαψε στα βάθη της γης κάτω από ένα βράχο.
Ο Συμβολισμός: Τα εννέα κεφάλια είναι ένας αριθμός που προκύπτει από το 3 Χ 3, η τριαδικότητα, σώμα Η ψυχή Το πνεύμα. Το ελάττωμα που κόβεται, αντί να χαθεί διπλασιάζεται. Στην ουσία χρειάζεται όχι κοπή, γιατί το στέλεχος παραμένει, αλλά κάψιμο και μάλιστα με το Ιερό Πυρ, το εσώτερο πυρ. Μόνο τότε χάνεται το ελάττωμα. Μέσα στο βάλτο των παθών χρειάζεται ο εξαγνισμός. Μόνο έτσι αντιμετωπίζεται το δηλητήριο των επιθυμιών του ασυνειδήτου. Το κεντρικό κι αθάνατο κεφάλι, υποτάσσεται, ζει αλλά εξουσιάζεται από τον άνθρωπο.
Ποια πάθη συμβολίζονται μέσα στο ζώο αυτό; Η κακή χρήση της σεξουαλικής ενέργειας, η αγάπη για δύναμη και κυριαρχία, η εξάρτηση από τα αποκτήματα.
Ο Ηρακλής χρειάζεται τρία στοιχεία για να εξαγνίσει το τρισυπόστατό της ύπαρξής του: ταπεινότητα για να δει την κατάσταση αντικειμενικά, θάρρος για να αντιμετωπίσει τη κατάσταση και διάκριση για να βρει τον τρόπο να νικήσει .
Ωστόσο, το τέρας του υποσυνειδήτου μπορεί να έχει τα εξής εννέα ελαττώματα:
1) κακή χρήση της σεξ. ενέργειας
2) άνεση στη ζωή τροχοπέδη για πάλη
3) συσσώρευση χρήματος
4) φοβίες
5) μίσος (η ρίζα του στην άρνηση της ένωσης, της αγάπης)
6) επιθυμία για δύναμη
7) υπερηφάνεια
8) χωριστικότητα (αντίθεση κοινωνικών θέσεων, μεταξύ άλλων, ομάδων)
9) σκληρότητα (πρόκληση πόνου στον συνάνθρωπο)
Το αθάνατο κεφάλι που δεν σκοτώνει ο ήρωας, αλλά το ελέγχει, είναι η γενεσιουργός δύναμη.
Ο Ηρακλής πριν αναλάβει τους άθλους σκότωσε εκεί που έπρεπε να αγαπήσει. Σε αυτό τον άθλο, εισάγει φως στα σκοτάδια της ψυχής και πετυχαίνει τον εξαγνισμό και τον μετασχηματισμό. Λόγω του ότι επέρχεται ο θάνατος δυνατών παθών, κι η ψυχή αναγεννάται.
Η Λερναία Ύδρα συμβολίζει το τέρας που ζει μέσα μας, με τις πολυκέφαλες σαρκοβόρες επιθυμίες του εαυτού μας που ξεπροβάλλουν από τα ελαττώματα του «εγώ» (το σώμα της Ύδρας), που έχει ο καθένας μας, και πρέπει να τις αποκεφαλίσει και να τις κάψει με τη “φωτιά” του πνεύματος, σύμβολο καθαρτήριου εξαγνισμού.
ΤΟ ΕΛΑΦΙ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΑΣ «Το χρυσοκέρατο ιερό ελάφι της Αρτέμιδος»
Ο Μύθος: Στον άθλο αυτό ο Ηρακλής έπρεπε να συλλάβει και να πάει στον Ευρυσθέα το ιερό ελάφι της θεάς Αρτέμιδος ζωντανό. Ήταν ένα τόλμημα, γιατί απαγορευόταν να αγγίξει κάποιος το ελάφι αυτό. Όταν η Άρτεμις παρουσιάστηκε μπροστά του, της μίλησε ευγενικά και της υποσχέθηκε να το επιστρέψει σώο κι αβλαβές στα δάση της. Η θεά δέχθηκε.
Ο συμβολισμός: Η Άρτεμις είναι θεά σεληνιακή. Τα χρυσά κέρατα συμβολίζουν την ανώτερη γνώση. Το ελάφι είναι λοιπόν η διάνοια. Καθώς το συγκεκριμένο ζώο είναι γεμάτο ευαισθησίες, ο μύθος μιλά για προστασία και φροντίδα, συναίσθημα και στοργή, ο Ηρακλής μαθαίνει να λειτουργεί πέρα απ τη μυϊκή του δύναμη, αλλά και με διακριτικότητα, ώστε να μη θίξει την ευαισθησία της θεάς. Εδώ η ψυχή έρχεται σε επαφή με την διαίσθηση κι τη χρήση της διάνοιας σε σχέση με τη διαίσθηση, την ενόραση με στόχο την κατανόηση.
Το ελάφι γενικά, μπορεί να συμβολίζει και τον ατίθασο χαρακτήρα του ανθρώπου, δηλ. τον εγωισμό του που τρέχει ανεξέλεγκτος παντού και στο τέλος πιάνεται από τον Ηρακλή (γενναία ψυχή) και τιθασεύεται. Έτσι, ο άνθρωπος απελευθερώνεται και αξιοποιεί τον εγωισμό του σε αξιοπρέπεια, κατακτώντας την πνευματική αγνότητα.
Ο ΕΡΥΜΑΝΘΙΟΣ ΚΑΠΡΟΣ
Ο Μύθος: Στον Ερύμανθο της Αρκαδίας ζούσε ένα τεράστιο τρομερό και πολύ επιθετικό αγριογούρουνο που κατέστρεφε τα σπαρτά ενώ με τους χαυλιόδοντές του ξέσκιζε όποιο ζώο ή άνθρωπο έβρισκε μπροστά του κι όσοι πήγαν να το σκοτώσουν βρήκαν τραγικό θάνατο. Ο Ευρυσθέας διέταξε τον Ηρακλή να του το φέρει ζωντανό στην Τίρυνθα. Στην περιοχή εκείνη, όμως, ζούσαν και κένταυροι οι οποίοι δεν συμπαθούσαν τους ανθρώπους. Μεταξύ αυτών, ο Ηρακλής είχε ένα φίλο τον Φώλο και τον δάσκαλό του τον Χείρωνα. Φιλοξενήθηκε από τον Φώλο και το βράδυ άρχισε ένα γλέντι με τον ίδιο τον Φώλο και τον Χείρωνα. Οι άλλοι κένταυροι μύρισαν το κρασί και θύμωσαν, γιατί θεώρησαν πως ανήκε σε όλους. Έγινε ένας καυγάς, όπου σκοτώνεται ο Φώλος και τραυματίζεται ο Χείρωνας. Φεύγει κυνηγημένος και βρίσκει το αγριογούρουνο. Δεν του επιτίθεται αμέσως, αλλά με τέχνασμα τον δένει με θηλιά και τον σέρνει από τα πόδια, κάτω από τις παγωμένες κορυφές του βουνού.
Ο Συμβολισμός: Ο προηγούμενος άθλος έφερε την παραγωγικότητα του πνεύματος και τους καρπούς. Τους καρπούς αυτούς απειλεί η παρουσία του κάπρου. Ο Ηρακλής επαναπαύεται, καθώς σταματά για να γλεντήσει με τους φίλους του. έχουμε τις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους. Όταν γίνονται κάτω από καθεστώς χαλάρωσης, ο αναζητητής της υπέρβασης χάνει την αυτοσυγκέντρωσή του κι έτσι έρχεται η τραγωδία. Ο Ηρακλής κάθεται στη σπηλιά του κενταύρου και δέχεται τη φιλοξενία του, αλλά αυτό φέρνει διχόνοια, μάχη, τραυματισμό και θάνατο. Ο Ηρακλής βλάπτει δύο φίλους, τον Φώλο (φυσική δύναμη) και τον Χείρωνα (σοφία). Αυτά τα στοιχεία χάνονται στον άνθρωπο με τη μέθη και τη διασκέδαση.
Πηγαίνοντας τώρα για τον κάπρο, ανεβαίνει στη κορυφή του χιονισμένου βουνού. Χρησιμοποιεί το τέχνασμα κι όχι τη μυϊκή δύναμη. Μετά το πάθημα, δεν σπαταλά δυνάμεις. Ζυγίζει τις καταστάσεις, έχοντας αφήσει την επιθετικότητα.
Μαθαίνει την ισορροπία δυνάμεων και σκέπτεται πριν δράσει. Ο άνθρωπος ισορροπεί την ζωική με τη πνευματική του δύναμη.
Ο Ερυμάνθιος Κάπρος είναι το σύμβολο των ψευδαισθήσεων του ατομικού συμφέροντος. Ο ακραίος ατομικισμός του ανθρώπου ενσαρκώνεται σε επιθετικό κάπρο, βλάπτοντας το φυσικό περιβάλλον, που είναι τα σπαρτά (φυτά) και τα ζώα και, φυσικά, η ανθρώπινη κοινωνία. Οι χαυλιόδοντες του κάπρου είναι τα παράνομα μέσα για την πραγμάτωση του επιδιωκόμενου στόχου. Η σύλληψη του αγριογούρουνου από τον Ηρακλή (ηρωική ψυχή) είναι το σταμάτημα του ακραίου ατομισμού μας και η τιθάσευση του επιφέρει την ανάπτυξη της συλλογικότητας και της ομαδικής συνεργασίας προς όφελος του κοινωνικού συμφέροντος.
ΟΙ ΣΤΑΥΛΟΙ ΤΟΥ ΑΥΓΕΙΑ
Ο Μύθος: Στην Ηλεία, ο βασιλιάς Αυγείας είχε πολλά κοπάδια βόδια 3.000, που τα έκλεινε κάθε βράδυ στους στάβλους του. Δεν τους καθάριζε όμως ποτέ για 30 και πλέον χρόνια και η κοπριά, που μαζεύτηκε είχε γίνει ένας τεράστιος σωρός με απαίσια δυσοσμία.
΄Έτσι, η μυρωδιά με τα χρόνια έγινε φοβερή κι η κοπριά έφερε πανούκλα στη περιοχή. Ο Ηρακλής έπρεπε να καθαρίσει τους στάβλους μέσα σε μια μέρα. Πριν ξεκινήσει διαπραγματεύτηκε με τον Αυγεία, αν πετύχει να πάρει το 1/10 των ζώων του.
Οι στάβλοι ήταν ανάμεσα σε δύο ποτάμια τον Αλφειό και τον Πηνειό. Έσκαψε λοιπόν δύο αυλάκια βαθιά, από τα ποτάμια αυτά προς τους στάβλους κι άφησε να περάσει μέσα από αυτούς το νερό τον ποταμών ορμητικά. Έτσι, πριν δύσει ο ήλιος, τα νερά είχαν παρασύρει μακριά την κοπριά. Ωστόσο, ο Αυγείας θεώρησε πως ο Ηρακλής τον ξεγέλασε με τέχνασμα και αρνήθηκε να του δώσει την ανταμοιβή.
«Ο καθαρισμός των στάβλων του Αυγεία»
Ο Συμβολισμός: Από την κορυφή του βουνού της μύησης, ο αναζητητής της υπέρβασης πρέπει να κατέβει στην υλική ακαθαρσία. Το έργο είναι πολύ σοβαρό. Πρόκειται για τον καθαρισμό των βρώμικων ελαττωμάτων του κόσμου. Ο Ηρακλής βοηθά την ανθρωπότητα πλέον. Θα λέγαμε ότι ο άθλος αυτός είναι ένας παραλληλισμός με τη προετοιμασία για την έλευση του Σωτήρα. Μοιάζει με το έργο του Ιωάννη του Βαπτιστή, ο οποίος βοηθούσε τον κόσμο να προετοιμαστεί για την κάθαρση, μέσα από τη βάφτιση.
Από την υδρία του Ηρακλή διαχέονται δύο ποταμοί, αυτός της ζωής κι αυτός της αγάπης.
έχουμε τη γνώση που απελευθερώνει από την υλική εξάρτηση, τη φώτιση (εξ ου κι η φαεινή ιδέα του Ηρακλή για να χρησιμοποιήσει το νερό των ποταμών) και την ανάδυση της πανανθρώπινης αγάπης.
Πριν προχωρήσει ο αναζητητής της υπέρβαςης στο τελευταίο σκαλοπάτι, πρέπει να έχει αίσθηση της ανιδιοτελούς αγάπης.
Ο Ηρακλής γκρεμίζει τα φράγματα που εμποδίζουν το νερό να τρέξει προς τους στάβλους. Η ανθρώπινη ψυχή, στην εξέλιξή της, γκρεμίζει τα στενά όρια της χωριστικότητας, της ιδιοτέλειας, της σκοπιμότητας.
Η άρνηση του Αυγεία να πληρώσει τον Ηρακλή, δηλώνει πως ο άνθρωπος δεν προσφέρει στην ανθρωπότητα για υλικά οφέλη. Αλλά κάνει επίσης της επισήμανση πως η ανθρωπότητα είναι πολύ πιθανό να φανεί αχάριστη προς τον ευεργέτη της. Ο ευεργέτης όμως ευεργετείται από το ίδιο του το έργο.
Έχει απομακρυνθεί πλέον από την ατομική κι εγωιστική αγάπη και προσφέρεται προς όλη την ανθρωπότητα. Στην αχαριστία δε, δεν παρασύρεται από εκδικητική διάθεση . Είναι απελευθερωμένος από υλικές εξαρτήσεις
Η κόπρος του Αυγεία συμβολίζει τη διαφθορά μιας κοινωνικής ή πολιτικής κατάστασης που για χρόνια πολλά μαστίζει έναν τόπο που δυσοσμεί απαίσια. Είναι η αμαρτωλή περίοδος του σκότους, μια χρονική περίοδος κοινωνικής σκλαβιάς, πνευματικού σκότους, ανθρώπινης εκμετάλλευσης και ισοπέδωσης των κοινωνικών και των ηθικών αξιών.
Τα δύο ποτάμια Αλφειός και Πηνειός που χρησιμοποίησε ο Ηρακλής με το νερό τους να καθαρίσει τους στάβλους, συμβολίζουν την καθαρτική ιδιότητα του νερού. Θα ξεπλύνουν τις πνευματικές και ψυχικές ακαθαρσίες αφυπνίζοντας τις ανθρώπινες συνειδήσεις. Ο Ηρακλής είναι η δύναμη που θα χρησιμοποιηθεί για να κυλήσει το καθαρτήριο ύδωρ και θα καθαρίσει την πολυετή κοπριά των στάβλων του Αυγεία. και αντλεί τη δύναμή του από το νερό, που κατά τον Θαλή τον Μιλήσιο είναι η δύναμη και η αρχή δημιουργίας των πάντων. Ο μυστικισμός των σκοτεινών δυνάμεων θα γίνει ορατός από τη διαφάνεια του και τα πάντα θα αποκαλυφτούν. Οι μάσκες και τα προσωπεία θα πέσουν και θα διαχωριστεί η ήρα από το στάρι. Τα ιστορικά ψέματα και οι “κατασκευασμένες” θεωρίες θα καταρρεύσουν! Πολλά “πιστεύω” μας θα μπουν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, αφού σίγουρα θα αλλάξουν πάρα πολλά…
ΟΙ ΣΤΥΜΦΑΛΙΕΣ ΟΡΝΥΘΕΣ
Ο Μύθος: Στη λίμνη Στυμφαλία, ζούσαν κάποια φοβερά ανθρωποφάγα αρπακτικά πουλιά, τα οποία είχαν σιδερένιο ράμφος και νύχια και ατσάλινα φτερά. Προστατεύονταν από τον θεό Άρη. Ο Ηρακλής ανέλαβε να απαλλάξει τη περιοχή από την απειλή αυτή. Πήγε στη λίμνη, αλλά δεν έβλεπε τα πουλιά. Τότε εμφανίστηκε η θεά Αθηνά και του είπε τι να κάνει. Ο Ηρακλής άρχισε να κάνει ένα δυνατό θόρυβο με κρόταλα, τα πουλιά ταραγμένα βγήκαν από τις κρυψώνες τους κι εκείνος τα σκότωσε με δηλητηριασμένα βέλη, από το δηλητήριο της Λ. Ύδρας. Μερικά που σώθηκαν πέταξαν προς τη Κολχίδα, όπου ένας άλλος ήρωας, ο Ιάσονας, τα συνάντησε.
Ο Συμβολισμός: Με τον άθλο αυτό μπαίνουμε στο σημείο επίτευξης του σκοπού.
Σε προηγούμενο άθλο ο αναζητητής της υπέρβαςης εξουδετερώνει το φίδι της πλάνης (με τη πολλαπλότητά του). Εδώ, έχουμε τα όρνεα που κατατρώγουν τη συνείδηση κι εξουδετερώνονται με το δηλητήριο του πνεύματος με το οποίο είχε εξουδετερώσει την λερναία Ύδρα. Εδώ, δεν έχουμε πλέον την ομιλία, αλλά κάτι ευρύτερο. Σκέψεις, πειρασμούς, εμονές και ιδέες που αναπτύσσονται μέσα μας και μπορούν να μας βλάψουν, περιορίζοντας τη διεύρυνση της συνειδητότητάς μας. Οι πολλές κι άσκοπες σκέψεις κατατρώγουν το νου. Πρέπει να αποκτήσουμε αντίληψη του δικαίου και της διάκρισης μεταξύ ορθού και μη ορθού. Στο μύθο αυτό εμφανίζεται η Αθηνά, θεά της σοφίας, να δώσει τη λύση. Ο ήρωας είναι πια αρκετά δυνατός και τα όρνεα δεν τολμούν εύκολα να επιτεθούν. Κρύβονται. Αλλά δεν παύουν να υπάρχουν. Με σοφία τα αναγκάζει να εκδηλωθούν και τα εξουδετερώνει.
Οι Στυμφαλίδες όρνιθες λένε πως ήταν τρεις μεγάλες και πολλές μικρές.
Οι τρεις είναι:
1) κακολογία (πνευματική δολοφονία)
2) περιαυτολογία (εγωιστική ομιλία)
3) επιπόλαιη προσφορά γνώσης σε αμύητους
Αυτά τα τρία κακά πολέμησε εδώ ο Ηρακλής και τις ασήμαντες σκέψεις που επέζησαν, τις εξόρισε.
Συμβολίζουν τα ποταπά στοιχεία του χαρακτήρα μας (κακία, μικροπρέπεια, εμπάθεια, εγωπάθεια, ζήλια, αχαριστία κ.ά.). Τα κρόταλα που δίνει η Αθηνά στον Ηρακλή, έργο του Ηφαίστου, είναι η σφυρηλατημένη γνώση, που θα πετύχουμε το στόχο μας με το τόξο και τα βέλη του Ηρακλή να συμβολίζουν την ψυχική δύναμη, που θα εξοντώσουμε όλα τα ιπτάμενα ψυχικά τέρατα που μας κατατρώνε την ψυχή.
Ο ΤΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Ο μύθος λέει για ένα πανέμορφο και δυνατό ταύρο που χάρισε ο θεός Ποσειδώνας στον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, με σκοπό να τον θυσιάσει για χάρη του. Ο ταύρος αυτός γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας, εκεί όπου γεννήθηκε κι η θεά Αφροδίτη,. Όμως ο Μίνωας θαύμαζε τον ταύρο και δεν μπορούσε να τον θυσιάσει. Τον άφησε, λοιπόν, ελεύθερο στο νησί. Ο Μίνωας, είχε τον Λαβύρινθο και τον Μινώταυρο. Εκεί που χάνονταν κάθε χρόνο νέοι, βορά του θηρίου. Ο Λαβύρινθος συμβολίζει μεταξύ άλλων την πλάνη, κι αυτό είναι σαφές από τη σύνδεσή του με τον ταύρο του Ποσειδώνα.
Ο Ηρακλής διατάχθηκε να συλλάβει τον ταύρο και να τον φέρει στη στεριά. Αφού τον κυνήγησε σε όλο το νησί, κατόρθωσε να τον καβαλικέψει και διέσχισε μαζί του τα νερά της θάλασσας, φέρνοντας το ζώο στην στεριά. Λέγεται, μάλιστα, πως τον οδήγησε σε μία πύλη με τρεις Κύκλωπες, οι οποίοι ονομάζονταν Βρόντος (βροντή), Στερώπις (αστραπή) και Άργος (η στροβιλιζόμενη ενέργεια).
Η σύλληψη του άγριου ταύρου της Κρήτης
Ο Συμβολισμός: Ο ταύρος συμβολίζει τις ασυγκράτητες ανθρώπινες ορμές. Η τιθάσευση του ταύρου είναι η τιθάσευση και ο έλεγχος των ορμών μας, με την ψυχική ρώμη της εγκράτειας, το “μέτρο του άριστου”. Σημειωτέον ότι τόσο η καταπίεση των ορμών όσο και το ασυγκράτητο πάθος σε μορφή ακολασίας έχουν δυσάρεστες συνέπειες.
Ποιο είναι λοιπόν το μήνυμα αυτού του άθλου; Όταν ο αναζητητής της υπέρβασης τιθασεύσει τις παρορμητικές του σκέψεις, έρχεται η σειρά της επιθυμίας και της πλάνης. Ο μύθος αναφέρεται στη κοσμική ευαισθησία και τη δύναμη της επιθυμίας που μας κυβερνά.
ΤΑ ΑΛΟΓΑ ΤΟΥ ΔΙΟΜΙΔΗ
Ο μύθος λέει πως ο Ηρακλής διετάχθη να συλλάβει τα ανθρωποφάγα άλογα του βασιλιά Διομήδη, ο οποίος ήταν σκληρός άνθρωπος κι έριχνε βορά στα φοβερά άλογα κάθε ξένο. Ο Ηρακλής πήρε μαζί του σε αυτό το ξεκίνημα τον φίλο του Άβδηρο, και μετά από προσπάθειες, κατόρθωσε να συλλάβει τα άλογα. Σίγουρος για την επιτυχία του, τα έδωσε στον Άβδηρο να τα οδηγήσει στον Διομήδη, αλλά ο Άβδηρος δεν είχε τις ικανότητες του Ηρακλή, τα άλογα αφηνίασαν και τον σκότωσαν. Ο Ηρακλής αναγκάστηκε να τα κυνηγήσει ξανά και να τα συλλάβει. Τέλος τα άλογα σκοτώνουν τον ίδιο τον αφέντη τους, τον Διομήδη.
«Τα ανθρωποφάγα άλογα του Διομήδη»
Ο Συμβολισμός: -Ο Αθλητής ως αναζητητής της υπέρβασης, στο ξεκίνημά του, πρέπει να συλλάβει και να δαμάσει τις βίαιες, σκληρές, άπονες και πολεμοχαρείς σκέψεις του. Ακόμη, πρέπει να περιορίσει την απότομη και σκληρή έκφραση και ομιλία προς τους άλλους. Πολλές φορές, οι λέξεις μας αρκούν για να ματώσουν την ψυχή των συνανθρώπων μας. Αυτές τις ενστικτώδεις παρορμήσεις, πρέπει να τις αναγνωρίσουμε και να τις τιθασεύσουμε.
Δαμάζοντας την έπαρση και τον υπέρμετρο εγωκεντρισμό.
Τα άλογα γενικά συμβολίζουν τον ανθρώπινο νου. Οι νεαρές φοράδες δείχνουν τη θηλυκή όψη του νου γιατί γεννούν ιδέες ή νοηματικές συλλήψεις θετικές ή αρνητικές. Συμβολίζουν την τάση του ανθρώπου να υιοθετεί σκέψεις που φέρνουν καταστροφή, όταν προέρχονται από τον αχαλιναγώγητο κατώτερο νου και να δημιουργούν, όταν προέρχονται από τον ανώτερο νου.
Τα άλογα του Διομήδη συμβολίζουν ότι, όταν υπάρχει υπέρμετρος ενθουσιασμός, και έπαρση από τυχόν επιτυχίες της ζωής μας, τότε γεννιέται μια εγωκεντρική ασυγκράτητη ψευδαίςθηση αυτοπεποίθησης που εμείς οι αναζητητές της υπέρβασης, πρέπει να δαμάσουμε με τη σύνεση της προσωπικότητας μας.
Η ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΙΠΠΟΛΥΤΗΣ
Ο Μύθος: Ο Ευρυσθέας ζητά από τον Ηρακλή να του φέρει την ζώνη της Ιππολύτης, που είναι κόρη του Θεού Άρη και βασίλισσα των Αμαζόνων. Οι πολεμοχαρείς Αμαζόνες ζούσαν τον Πόντο. Όταν ο Ηρακλής έφθασε εκεί, συνάντησε την Ιππολύτη και της ζήτησε τη ζώνη, για να μην αναγκαστεί να πολεμήσει τόσο γενναίες και υπερήφανες γυναίκες. Η Ιππολύτη συμφώνησε, αλλά αντέδρασαν οι άλλες Αμαζόνες, κάτω από την προτροπή μίας εξ αυτών, η οποία δεν ήταν παρά η θεά Ήρα μεταμφιεσμένη. Στη μάχη που δόθηκε, σκοτώθηκε η Ιππολύτη και οι Αμαζόνες υποχωρούν. Ο Ηρακλής κερδίζει τη ζώνη«
Ο Συμβολισμός: Υπάρχει κι εδώ το πνεύμα του Άρη, όπως στα άλογα του Διομήδη. Οι Αμαζόνες αγαπούσαν τον Άρη και ίππευαν άλογα. Ήταν αυτοκέφαλες και πολεμοχαρείς.
Στην επιστροφή του, έσωσε την Ησιόνη, μία κοπέλα, από την κοιλιά ενός κήτους, για να συμψηφίσει τη ζωή που χάθηκε.
Εδώ έχουμε τον Ηρακλή, ένα ρωμαλέο εκπρόσωπο της αρσενικής αρχής να εισβάλει στη περιοχή που οι άντρες αποκλείονταν. Υπάρχει έντονη η εικόνα της πάλης των δύο φύλων, του αρσενικού και του θηλυκού. Η βασίλισσα, σαν ευφυής που είναι, επιδιώκει την συνεννόηση για την αποφυγή της μάχης. Ωστόσο, η Ήρα (δηλαδή πάλι η ψυχή) μεταμφιεσμένη (δηλαδή κρυμμένη, καλυμμένη) δημιουργεί πρόβλημα. Δεν υποκύπτει και ζητά τη μάχη.
Μετά τη μάχη κατά του εγωισμού, ο αναζητητής της υπέρβαςης, έχει λοιπόν να παλέψει για να αποκτήσει τη ζώνη της αγνότητας, ή της ενότητας πνευματικής και φυσικής.
Ο Ηρακλής με τη βοήθεια των συντρόφων του νικά τις έφιππες Αμαζόνες της Ιππολύτης, που ήταν υπερδύναμη της εποχής, με μιλιταριστική οργάνωση και δομή εξουσίας. Η ζώνη της Ιππολύτης ήταν το σύμβολο της ισχύος του βασιλείου των Αμαζόνων. Η ζώνη της Ιππολύτης, σύμβολο μητριαρχικής εξουσίας, είναι το γκρέμισμα της αυταρχικής εξουσίας.
Ο Ηρακλής παίρνει τη ζώνη, δηλαδή επιτελεί τον άθλο, αλλά μέσα από πόνο, θάνατο, διάλυση. Στην διαδικασία δεν υπήρξε αγνότητα (πνεύματος) ή ενότητα (πνεύματος και ψυχής).
Στο σημείο αυτό της ανάπτυξης, ο άνθρωπος χρειάζεται να έχει υπομονή, ανεκτικότητα, να αναλύει τα δεδομένα και να ερευνά τη λεπτομέρεια του έργου. Να μην ασκεί αρνητική κριτική που φέρνει έριδες και πολεμική διάθεση. Η αγνότητα του πνεύματος πρέπει να διαφυλαχθεί για παραγωγικούς σκοπούς (οι Αμαζόνες ζευγάρωναν με άντρες μόνο για λόγους αναπαραγωγής), με στόχο όμως τη προσωπική θυσία.
Η παραγωγικότητα λοιπόν του αγνού πνεύματος βοηθά στον μετασχηματισμό και τη μεταμόρφωση, στο τέλος του κύκλου της μαθητείας.
ΤΑ ΒΟΔΙΑ ΤΟΥ ΓΗΡΕΩΝΗ
Ο Μύθος: Ο Γηρυόνης ήταν ένα γίγαντας με δύο πόδια, από τη μέση και πάνω όμως χωριζόταν σε τρία σώματα με τρία κορμιά και τρία κεφάλια. Είχε λοιπόν, τρία κεφάλια και έξι χέρια. ζούσε σ’ ένα νησί στη δυτική ακτή του Ωκεανού.Του ανήκε ένα ξακουστό κοπάδι με όμορφα κόκκινα βόδια. Το κοπάδι φύλασσε ένας πιστός βοσκός κι ο τρομερός του σκύλος Όρθρος, ένα φοβερό σκυλί-τέρας, που είχε δύο κεφάλια. Ο Ηρακλής έπρεπε να κλέψει τα όμορφα βόδια.
Ο ήρωας φθάνει και σκοτώνει τον σκύλο και τον βοσκό. Όμως με τον Γηρυόνη δεν μπορούσε να τα βάλει σώμα με σώμα. Άφησε το ρόπαλό του και χρησιμοποίησε τα δηλητηριασμένα βέλη του. Έτσι τον εξουδετέρωσε και πήρε τα βόδια.
«Τα κόκκινα βόδια του Γηρυόνη»
Ο Συμβολισμός: Τα κόκκινα όμορφα βόδια συμβολίζουν τις κατώτερες επιθυμίες μας, φρουρούνται από ένα βοσκό (τον νου) κι ένα σκύλο με δύο κεφάλια (τη μορφή της ύλης και το συναίσθημα της ψυχής). Ο Ηρακλής σκότωσε τις δεσμεύσεις του νου της ύλης και της ψυχοσυναισθηματικής του φύσης. Κατόπιν είχε να παλέψει με το τέρας του ανθρώπου σε όλες τις διαστάσεις (σώμα, πνεύμα, ψυχή). Χρησιμοποιεί πάλι το δηλητήριο από την Ύδρα, στοιχείο που πήρε μετά την επαφή με το εσωτερικό του πυρ, τον εξαγνισμό.
Το ανθρώπινο τέρας εδώ έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του και πεθαίνει. Ο άνθρωπος γίνεται κοσμοσωτήρας και λυτρώνεται από τη κατώτερη φύση του.
εκφράζει, την επαφή με το θείο, την συνειδητοποιημένη επαφή με τη ψυχή και είναι έτοιμος για τη μάχη με ένα συμπαντικό σκοπό πλέον.
Ας μη ξεχνάμε πως αυτή η μάχη δίδεται για το καλό του κόσμου,
Τα κόκκινα βόδια του Γηρυόνη συμβολίζουν τις κρυμμένες υλικές επιθυμίες μας που θέλουμε πάση θυσία να πραγματοποιήσουμε και να κατακτήσουμε, αδιαφορώντας για τις ανάγκες του πνεύματος και της ψυχής μας…που στόχευαν στην κατάκτηση της ύλης και των αγαθών της.
ΤΑ ΜΗΛΑ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΩΝ
Ο Μύθος: Ο Ηρακλής σε αυτόν τον άθλο πήρε την εντολή να βρει τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων. Η αναζήτηση τον οδηγεί μακριά πια και δεν ξέρει πού βρίσκονται αυτά τα μήλα. Συνάντησε τον Νηρέα, «τον σοφό των θαλασσών» ένα δάσκαλο σοφό αλλά ασαφή στα λόγια του. Έπαιρνε πολλές μορφές και δεν απαντούσε ευθέως. Κάποια στιγμή από τα λεγόμενα του Νηρέα, καταλαβαίνει πως πρέπει να πάει νότια. Στο δρόμο του νίκησε τον γίγαντα Ανταίο (γιο του Ποσειδώνα και της Γαίας) και συνάντησε τον Βούσιρη (γιο του Ποσειδώνα και μίας θνητής). Ο Βούσιρης θεωρούσε πως ήταν δάσκαλος, έπεισε τον Ηρακλή, τον παρέσυρε και ήθελε να τον θυσιάσει. Ο Ηρακλής κατόρθωσε να καταλάβει τι συνέβαινε και ξέφυγε. Μετά συναντά τον Προμηθέα δεσμώτη στο βράχο και τον λυπάται. Τον βοηθά κι εκείνος του εξηγεί πώς να βρει και να πάρει τα χρυσά μήλα. Βρίσκει τον Άτλαντα που κρατά το βάρος του κόσμου στις πλάτες του, παίρνει τη θέση του κι ο Ατλαντας του φέρνει τα μήλα, που φύλαγε ένας δράκος και τρεις παρθένες.
«Τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων»
Ο Συμβολισμός: Είναι η αρχή της γνώσης πάνω στη δυαδικότητα των πραγμάτων, όπου όλα έχουν τις δύο όψεις, καλό και κακό, μικρό και μεγάλο, είναι η αναγνώριση της έλξης των αντιθέτων.
Στον άθλο τα χρυσά μήλα είναι πολλά, σύμβολο της πολυπλοκότητας, της πολλαπλότητας, της σύνθεσης και των πολλών γνώσεων που αποκτούν όσοι τρέφονται με το Δέντρο της Ζωής.
Στην αναζήτηση αυτή υπάρχει πάντα το στοιχείο της πλάνης και της ασάφειας.
Ο πρώτος δάσκαλος, ο Νηρέας, έχει Ποσειδώνια στοιχεία, αλλά με την έννοια της άπιαστης σοφίας, την οποία ο Ηρακλής δεν κατανοεί. Γιαυτό και κάνει λάθος και πάει νότια. Στη συμβολική γλώσσα, η νότια πορεία, σημαίνει οπισθοδρόμηση. Παλεύει με τον γίγαντα Ανταίο, καθώς είναι γιος του Ποσειδώνα και μίας θνητής, μία πλάνη λοιπόν και συναντά τη βασική δυσκολία, τον ψευδό-δάσκαλο Βούσιρη, που επιδιώκει να τον πλανέψει και να τον θυσιάσει για δικό του όφελος.
Ο αναζητητής είναι δυνατόν να βρεθεί σε λανθασμένο χώρο γνώσης, κι ο δάσκαλος να μην είναι ο σωστός. Αυτό, ακόμη κι αν γλιτώσει, όπως ο Ηρακλής, τον καθυστερεί.
Τέλος εμφανίζεται η φιλευσπλαχνία, με τη βοήθεια που παρέχει στον Προμηθέα, αλλά και στον δάσκαλό του Χείρωνα, που πλήγωσε άθελά του. Ο Προμηθέας, είναι αυτός που τρώγεται από τους γύπες των τύψεων, γιατί μετέδωσε τη γνώση σε αμύητους και αυτή σπαταλήθηκε ή κακοποιήθηκε. Ο Ηρακλής διώχνει την ιδιοτέλεια, τον προσωπικό του στόχο και προσφέρεται να βοηθήσει τους πάσχοντες, Προμηθέα, αλλά και Χείρωνα. Ο Προμηθέας, τον ανταμείβει για τη πράξη του και τον συμβουλεύει πώς να βρει τα μήλα, δηλαδή πώς να προσεγγίσει τη γνώση χωρίς κίνδυνο.
Όταν παίρνει τον κόσμο στους ώμους του, είναι μία συμβολική κίνηση, μία προσωπική θυσία πάλι, καθώς σηκώνει το βάρος της ανθρωπότητας κι αυτό τον οδηγεί στην ανταμοιβή των χρυσών μήλων.
Ο Δράκος που φύλαγε το δέντρο της γνώσης είναι αυτός που μπορεί να μας πλανέψει. Οι τρεις Παρθένες όμως που δίνουν τα μήλα, ονομάζονται Νοημοσύνη, Αγάπη και Σοφία. Οι Εσπερίδες ήταν νύμφες που έμεναν στον κήπο των Θεών για να φυλάνε τα χρυσά μήλα μαζί με τον Δράκοντα και βρίσκονταν στο μέρος Ερύθεια, όπου τα είχε χαρίσει η Γαία στους γάμους του Δία και της Ήρας.
Τα μήλα γενικά συμβολίζουν τη γνώση. Τα χρυσά μήλα είναι η ανώτερη γνώση της σοφίας, η Αλήθεια που ολοκληρώνει τον άνθρωπο. Πολλοί λίγοι όμως μπορούν να την πάρουν και είναι αυτοί που έχουν ηρωική ψυχή (Ηρακλής), αποκοιμίζοντας το δράκοντα χωρίς να τον σκοτώνουν. Η γνώση αυτή των «παγχρύσεων μήλων» μεταβιβάζει τις θείες ιδιότητες της στον ηρωικό άνθρωπο. Ο δράκων/όφις και οι νύμφες είναι οι άγρυπνοι φύλακες της γνώσης που δεν επιτρέπουν στους κακόβουλους θηρευτές να την αρπάξουν και να τη χρησιμοποιήσουν εις βάρος της ανθρωπότητας. Ο άθλος σημειώνει τις πλάνες και τους ψεύτικους δασκάλους, αλλά και τη λεπτότητα της προσέγγισης της γνώσης, καθώς και την ανιδιοτελή προσφορά υπηρεσίας προς την ανθρωπότητα
Ο ΚΕΡΒΕΡΟΣ ΤΟΥ ΑΔΗ
Ο Μύθος: Στην είσοδο του κάτω κόσμου, υπήρχε ο Κέρβερος, ένας άγριος σκύλος με τρία κεφάλια και ουρά φιδιου που φύλαγε τις πύλες του κάτω κόσμου. Δεν ενοχλούσε όσους έμπαιναν, αλλά κατασπάραζε όσους ήθελαν να βγουν. Ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να του τον φέρει ζωντανό.
Πήγε λοιπόν στο ακρωτήριο Ταίναρο, βρήκε την είσοδο του Άδη και τον Κέρβερο. Λίγο πριν πλησιάσει, ελευθέρωσε δύο δεμένους ανθρώπους που τους επιτίθοντο κτήνη. Ο Κέρβερος, όταν αντίκρισε την περήφανη κορμοστασιά του ήρωα, φοβήθηκε κι έτρεξε να κρυφτεί κάτω από τον θρόνο του Πλούτωνα. Ο Πλούτωνας, κάτω από την προτροπή της Περσεφόνης, δέχτηκε να πάρει τον Κέρβερο ο Ηρακλής, αν μπορούσε να τον πιάσει. Ο ήρωας μετά από πάλη, τα κατάφερε.
«Ο φοβερός Κέρβερος ο φύλακας του Αδη και η κάθαρση»
Ο Συμβολισμός: Ο σκύλος με τα τρία κεφάλια, είναι πάλι η έννοια του τρισυπόστατου, το ελάττωμα που βλάπτει σώμα, ψυχή και πνεύμα. Η ουρά φιδιού είναι οι πλάνες κι οι φοβίες που δηλητηριάζουν τη πνευματική ζωή.
Εδώ έχουμε την αναρρίχηση της ψυχής μέσα από αγώνα και πειθαρχία. Ο Ηρακλής ανεβαίνει σε ένα βουνό για να βρει την είσοδο του κάτω κόσμου., δηλαδή να εισχωρήσει στα άδυτα της ψυχής. Ο Κέρβερος με τα τρία κεφάλια, δείχνει επίσης τρία στάδια προετοιμασίας για την είσοδο στο άβατο των μυστηρίων:
α) εξαγνισμός (απελευθέρωση από τα δεσμά του υλικού κόσμου)
β) μύηση μέσω της προσωπικής μας κόλασης, για να αγγίξουμε το συμπαντικό νόημα μέσα από την εμπειρία
γ) υπηρεσία στην ανθρωπότητα.
Και τα τρία είναι απαραίτητα, ειδικά το τελευταίο, καθώς διαπιστώνουμε παράλληλα με τους άθλους, ο Ηρακλής βοηθά κι άλλους ανθρώπους που υποφέρουν. Η ψυχή δεν ξεχνά πως είναι μέρος ενός συνόλου, ένα κομμάτι της συμπαντικής ενέργειας.
Ο σκληρός αγώνας και η νίκη επί του Κέρβερου, δηλαδή κάθε υλικής επιθυμίας, απόλαυσης ή φοβίας, έχει στόχο την άνοδο στη κορυφή της γνώσης. Πρέπει ο αναζητητής της υπέρβασης όμως να αντιμετωπίσει αυτές τις αδυναμίες, πριν εισχωρήσει στο άδυτο του ναού της γνώσης. Αν μπει με θάρρος κι αυτοπεποίθηση, όπως ο Ηρακλής, οι αδυναμίες θα τον φοθηθούν, όπως ο Κέρβερος.
Η προσωπική εμπειρία μέσα από τη μάχη είναι απαραίτητη για γνώση μέσω της εμπειρίας.
Δεν αλλάζει ο κόσμος, αν δεν αλλάξουμε εμείς .
Ο Κέρβερος είναι το τερατόμορφο θεριό που έχουμε μέσα μας, κρατά φυλακισμένη την ψυχή μας στο σκοτάδι (Άδης) και δεν της επιτρέπει να απελευθερωθεί. Ο Ηρακλής, η ένδοξη και γενναία ψυχή, αιχμαλωτίζει τον Κέρβερο με τη βοήθεια της Αθηνάς, δηλ. με τη σοφία της γνώσης, και έτσι όταν ο Κέρβερος βγαίνει έξω από τον Άδη, πεθαίνει.
Το κατέβασμα του Ηρακλή στον κάτω κόσμο συμβολίζει τη μύηση του ήρωα. Γίνεται λοιπόν μύστης των ιερών μυστηρίων, εφόσον έχει περάσει όλες τις δοκιμασίες για να βρεθεί στην πνευματική Ακρόπολη της ιερής γνώσης με το “Γνώθι σ’ αυτόν”.
—–
Κατά αυτόν τον τρόπο, με το δελφικό αυτό γνωμικό, ο άνθρωπος από την άγνοια περνάει στην ηθική γνώση, επιτυγχάνοντας την πνευματική εξέλιξή του και την ψυχική του κάθαρση, που τον οδηγούν στη λύτρωση και τελικά στη θέωσή του.
Είναι η κορυφαία επανάσταση που μπορούμε να πετύχουμε σε αυτόν τον κόσμο που ζούμε με τη μεγαλειώδη νίκη επί του εαυτού μας: η επανάσταση της συνείδησής μας! Αλλάζοντας εμείς οι ίδιοι τον (κακό) εαυτό μας, θα αλλάξουν έστω και σταδιακά οι γύρω μας. Μεγάλο λάθος και εσφαλμένη προσπάθεια, όταν προσπαθούμε να κάνουμε το αντίθετο! Δεν αλλάζει ο κόσμος μας, εάν εμείς οι ίδιοι δεν προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τον εαυτό μας.
Ο Ηρακλής, με τη βοήθεια της σωματικής του ρώμης και της βιωματικής γνώσης που αποκτά από τα ταξίδια-εντολές, πετυχαίνει την ψυχική του κάθαρση, λυτρώνοντας έτσι την ψυχή του από όλους εκείνους τους πειρασμούς και τις αλυσίδες που τον κρατούσαν δέσμιο μέσα στο σπήλαιο του μύθου του Πλάτωνα. Δικαίως λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι είναι το τέλειο σύμβολο του ανθρώπινου προτύπου και του αληθούς Αθλητή (επιτευχθή Άθλων) και όχι εκείνων των ευτελών προτύπων που προβάλλονται ως πρότυπα εδώ και πολλά χρόνια. Μπορεί να μην κατορθώσουμε να πετύχουμε τη σωματική του υπεροχή, αλλά σίγουρα μπορούμε, αν θέλουμε, να επιτύχουμε κάτι από την πνευματική και ψυχική του ευρωστία.
Σε αυτούς τους πολύ δύσκολους καιρούς που ζούμε, που όλα στην Ελλάδα πωλούνται και αγοράζονται, ας ασχοληθούμε επιτέλους σοβαρά όχι με τα ΔΑΝΕΙΚΑ, αλλά με τα ΙΔΑΝΙΚΑ της φυλής μας, εάν θέλουμε να επιβιώσουμε ως έθνος!
Υπ’ όψιν ότι “Ο γενναίος πεθαίνει μια φορά, ενώ ο δειλός κάθε μέρα”
Ερμηνευτικές οπτικές του Συντάγματος
Υποκείμενα της αθλητικής έννομης τάξης είναι τόσο τα φυσικά πρόσωπα (αθλητές, διαιτητές, κριτές, προπονητές, διοικητικά στελέχη και παράγοντες) όσο και τα νομικά πρόσωπα (αθλητικά σωματεία, ενώσεις, ομοσπονδίες, αθλητικές εταιρείας κλπ), που μετέχουν στο οργανωμένο ιεραρχικά δομημένο παγκόσμιο αθλητικό κίνημα.
Από την γραμματική ερμηνεία της διάταξης συνάγεται κατ’ αρχήν ότι ο αθλητισμός ως κοινωνική δραστηριότητα, αποτελεί ένα τομέα κοινωνικής δράσης έντονου κρατικού ενδιαφέροντος, ένεκα του οποίου επιβάλλεται η θεσμική προστασία, οικονομική στήριξη και ο κρατικός έλεγχος των αθλητών, των αθλητικών φορέων και γενικά όσων μετέχουν στην οργάνωση, διοίκηση και άσκηση της αθλητικής δραστηριότητας.
Με τον όρο προστασία θα πρέπει να νοηθεί η κάθε είδους κρατική ενέργεια, η οποία τείνει στην θεσμική κατοχύρωση, τη νομοθετική ρύθμιση, την εφαρμογή προγραμμάτων ανάπτυξης του αθλητισμού, κλπ.
Εφ’ όσον το κράτος υποχρεούται να προστατεύσει τον αθλητισμό ως θεσμό, είναι αυτονόητο ότι τούτο μπορεί να επιτευχθεί με νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες είτε ρυθμίζουν ειδικά τις σχέσεις που αναπτύσσονται στον αθλητισμό, είτε επιβάλλουν την υποχρέωση του κράτους για άλλου είδους θεσμική προστασία των φορέων και υποκειμένων του.
Επομένως, η χρήση του όρου «προστασία» θα μπορούσε κατ’ αρχήν να οδηγήσει πράγματι στην παραδοχή ενός κοινωνικού δικαιώματος για τον αθλητισμό, δηλαδή στην απαίτηση του πολίτη έναντι του κράτους να παρέμβει νομοθετικά, διοικητικά και οικονομικά,προκειμένου να διευκολύνει την πρόσβαση στην αθλητική δραστηριότητα, καθώς και την άσκησή της.
Εξυπακούεται ότι ένα τέτοιο κοινωνικό δικαίωμα έχει ως υποκείμενο όχι μόνο τον αθλητή ως φυσικό πρόσωπο, αλλά και τα νομικά ή φυσικά πρόσωπα που μετέχουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην αθλητική δραστηριότητα.
Άλλωστε δεν πρέπει να μας διαφεύγει και το γεγονός ότι τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα έχουν μεταξύ τους σχέση παραπληρωματική, η δε ικανοποίηση ενός κοινωνικού δικαιώματος παρέχει εφεξής στο υποκείμενό του και αξίωση έναντι του κράτους για αποχή από οποιοδήποτε ενέργεια αμφισβήτησης ή παραβίασης του «νομοθετικού ή κοινωνικού κεκτημένου», με το οποίο έχει ενεργοποιηθεί το συγκεκριμένο κοινωνικό δικαίωμα.
Επομένως, η νομοθετική προστασία του αθλητισμού ως αποτέλεσμα ικανοποίησης του κοινωνικού δικαιώματος αποτελεί συγχρόνως και όρο για την αναγνώριση της αθλητικής δραστηριότητας ως άσκηση ενός ατομικού δικαιώματος προστατευομένου επίσης από το Σύνταγμα.
Αυτή η υποχρέωση του κράτους για αποχή από παρεμβάσεις στην ελεύθερη άσκηση της αθλητικής δραστηριότητας και σεβασμό της ιδιωτικής αυτονομίας των αθλητικών φορέων στην οργάνωση και διοίκηση του αθλητισμού, υποδηλώνεται περαιτέρω και με την χρήση του όρου «ανωτάτη εποπτεία» την οποία το κράτος ασκεί επί του αθλητισμού.
Με την χρήση του όρου αυτού και όχι του συνήθους όρου «εποπτεία»3, υποδηλώνεται η υποχρέωση του κράτους για τον μέγιστο δυνατό σεβασμό της ελευθερίας και αυτονομίας των αθλητικών φορέων, οσάκις αυτό παρεμβαίνει νομοθετικά ή διοικητικά για να υλοποιήσει την υποχρέωσή του για προστασία του αθλητισμού.
Παραμένει αναμφισβήτητο ότι η ελεύθερη άσκηση της αθλητικής δραστηριότητας αποτελεί ούτως ή άλλως ατομικό δικαίωμα, για μεν τον αθλητή ή τον αθλητικό παράγοντα, ως έκφραση του δικαιώματος που τους παρέχει Σύνταγμα για ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους,
Σε κάθε περίπτωση το ελληνικό Σύνταγμα αναγνωρίζει ως ατομικό καις κοινωνικό δικαίωμα του ατόμου (φυσικού ή νομικού) να συμμετέχει στην αθλητική δραστηριότητα, είτε ως αθλητής είτε ως διοικητικός παράγων, είτε ως αθλητική οργάνωση ή φορέας.
Άλλωστε το «δικαίωμα στον αθλητισμό» αναγνωρίζεται ρητά και στον Ολυμπιακό Χάρτη της Δ.Ο.Ε.4.
Και παρ’ ότι η ελληνική έννομη τάξη δεν περιλαμβάνει κάποιον μηχανισμό ενσωμάτωσης του Ολυμπιακού Χάρτη στο εσωτερικό δίκαιο, η κατά περίπτωση παραπομπή της ελληνικής έννομης τάξης σε διατάξεις του Ολυμπιακού Χάρτη ως δεσμευτικών για την έννομη τάξη κανόνων5 υποδηλώνει την κατ’ αρχήν συμβατότητα αυτής με τις αρχές της Δ.Ο.Ε., ιδιαίτερα δε με την θεμελιώδη της αρχή περί «δικαιώματος στον αθλητισμό».
Εάν όμως το δικαίωμα στον αθλητισμό, τόσο των αθλητών όσο και των αθλητικών οργανώσεων, προστατεύεται ούτως ή άλλως από τις παραπάνω γενικές διατάξεις, τόσο του Συντάγματος όσο και του Ολυμπιακού Χάρτη της Δ.Ο.Ε., μπορεί κανείς εύλογα να υποστηρίξει ότι η βασική αποστολή και πρακτική χρησιμότητα του Συντάγματος, δεν είναι η επανάληψη των άνω διατάξεων ούτε η επιβεβαίωση του αυτονόητου, αλλά έγκειται
πρωτίστως στην επιτυγχανόμενη μέσω αυτού αναγνώριση του αθλητισμού ως θεσμού, δηλαδή ως συστηματικά οργανωμένου συνόλου σχέσεων και δραστηριοτήτων με ιδιαίτερη αξία για την έννομη τάξη, το οποίο τίθεται κάτω από την προστασία (θεσμική, ρυθμιστική και οικονομική) και τον έλεγχο του κράτους.
Επομένως, ευκολότερα θα κατέληγε κανείς στο συμπέρασμα ότι αυτή ακριβώς η συνταγματική επιταγή, πέραν της οποιασδήποτε σχέσης της με κάποιο γενικό ή ειδικό δικαίωμα στον αθλητισμό, αποτελεί πρωτίστως το θεσμικό βάθρο που δικαιολογεί τον περιορισμό στην άσκηση άλλων δικαιωμάτων μεταξύ των οποίων και του ίδιου του δικαιώματος για ελεύθερη ανάπτυξη της ατομικής δραστηριότητας χάριν του αθλητισμού ως θεσμού.
Με αυτή την έννοια μπορεί να περιορισθεί και το ίδιο το δικαίωμα στον αθλητισμό, οσάκις κρίνεται απαραίτητη η νομοθετική ή κανονιστική παρέμβαση του κράτους ή της διοίκησης για την προστασία, προαγωγή, ανάπτυξη, εποπτεία, οικονομική ενίσχυση και έλεγχο του αθλητισμού ως θεσμού.
Κατά την ίδια έννοια μπορεί να θεωρηθεί ως συνταγματικά επιτρεπτός και ο περιορισμός της γενικά αναγνωριζόμενης ιδιωτικής αυτονομίας των αθλητικών φορέων και οργανώσεων, η οποία συχνά λαμβάνει και υπερεθνικές διαστάσεις λόγω της παγκόσμιας δομής και οργάνωσης του αθλητικού κινήματος.
Είναι προφανές ότι ο περιορισμός οποιουδήποτε συνταγματικά προστατευόμενου δικαιώματος καθώς και της εν γένει ιδιωτικής αυτονομίας των αθλητικών φορέων και οργανώσεων για λόγους δημοσίου συμφέροντος, σχετιζόμενους με τον αθλητισμό ως συνταγματικά προστατευομένου θεσμού, υπάγεται σε όλους τους γνωστούς κανόνες και κριτήρια με βάση τους οποίους συνάγεται το αναγκαίο και πρόσφορο για την έννομη τάξη μέτρο περιορισμού του δικαιώματος (αρχή της αναλογικότητας).
Κωνσταντίνος Μανιώτης
Πρωταθλητής Άλματος εις Ύψος
Αναδημοσίευση του πρώτου μέρους από την ομηλία του πρωταθλητή του αλματος εις ύψος Κωνσταντίνου Μπανιώτη στο Διεθνές Συνέδριο «Το Ντόπινκ στην νέα εποχή» που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 3/12/2016
Δεύτερο Μέρος
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΟΥ ΕΜΠΕΙΡΙΑ (Συνεχίζεται…)
Το δεύτερο μέρος της ομηλίας του πρωταθλητή του αλματος εις ύψος Κωνσταντίνου Μπανιώτη στο Διεθνές Συνέδριο «Το Ντόπινκ στην νέα εποχή» που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 3/12/2016 αναδημοσιεύεται στον Σύνδεσμο “Anti-Doping) αργότερα.
Η συγκεκριμένη ομηλία περιλαμβάνει και περιεχόμενο απο βιβλιογραφία και το διαδίκτυο που αναφέρετε στις βιβλιογραφικες αναφορές παρακάτω.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
(1 – 7} greeklaws.com (/pubs/uploads/word/163.doc)
Η επιστημολογική προσέγγιση του αθλητικού δικαίου
Α. Μαλάτος
Αθλητική νομοθεσία
Σ. Κουσούλης-Α. Μαλάτος
Το δικαίωμα στον αθλητισμό
Δ. Παναγιωτόπουλος
Παραδόσεις αθλητικού δικαίου
Δ. Παναγιωτόπουλος
Διοίκηση και αθλητικό δίκαιο
Μ. Παπαλουκάς
Αθλητικό Κώδικας-Κώδικας αθλητικού δικαίου
Δ. Παναγιωτόπουλος
Για μια Κοινωνιολογία του αθλητισμού
Γ. Σταμίρης
Αθλητισμός και φυσική αγωγή
Νάσκου-Περράκη, Παρούλα
Βασικές διατάξεις αθλητικής νομοθεσίας
Ν. Κλαμαρής-Χ. Χρυσανθάκης
Αθλητικό δίκαιο- συστηματική θεμελίωση- εφαρμογή
Δ. Παναγιωτόπουλος
Το αθλητικό δίκαιο στον 21ο αιώνα
Δ. Παναγιωτόπουλος
Αποσυμβολισμός των άθλων του Ηρακλή
Ψυχολογική ερμεινία των Άθλων του Ηρακλή
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
4914/1988
(συγκατάθεση σωματείου για μεταγραφή αθλητών)
2944/1980
(υπέρμετρος περιορισμός της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας)
4914/1988
(μεταγραφές αθλητών)
3820/1996
(οικονομική ενίσχυση των αθλητικών ενώσεων και σωματείων από το κράτος, ως εκδήλωση της κρατικής προστασίας του αθλητισμού)
3699/1998
(στέρηση δικαιώματος συμμετοχής ως μέλους της αντιπροσωπευτικής ομάδος στους Πανελλήνιους αγώνες ενόργανης γυμναστικής σε μαθητή γυμνασίου)
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
